- κύψελος
- I
Όνομα δύο ηγεμόνων της Κορίνθου, κατά την αρχαιότητα.1. Τύραννος της Κορίνθου (657-628 π.Χ.). Κατέλαβε την εξουσία, αφού κατόρθωσε να ανατρέψει την ολιγαρχία των συγγενών του, Βακχιάδων. Προστάτευσε το εμπόριο, τη βιομηχανία και τις τέχνες και κόσμησε την Κόρινθο με μεγαλοπρεπή οικοδομήματα. Έστειλε τους γιους του να αποικίσουν τη Λευκάδα, το Ανακτόριον και την Αμβρακία, δίνοντας έτσι τη δυνατότητα στους δυσαρεστημένους από την εξουσία του να απομακρυνθούν από την Κόρινθο. Πολύ γρήγορα φαίνεται ότι δημιουργήθηκε μια μυθική παράδοση γύρω από το όνομά του, σύμφωνα με την οποία η μητέρα του τον έκρυψε, όταν ήταν ακόμα βρέφος, μέσα σε μια κυψέλη για να τον σώσει από τους Βακχιάδες, οι οποίοι –φοβούμενοι κάποιον χρησμό που προέβλεπε ότι το νεογέννητο θα γινόταν βασιλιάς της Κορίνθου– είχαν αποφασίσει τη δολοφονία του. Αυτή η παράδοση είχε γίνει τόσο πιστευτή που οι απόγονοί του, οι Κυψελίδες, αφιέρωσαν στο Ηραίο της Ολυμπίας ένα κιβώτιο από ξύλο κέδρου –την περίφημη λάρνακα του Κυψέλου– διακοσμημένο με πολλές μυθολογικές παραστάσεις, επεξηγούμενες από επιγραφές γραμμένες βουστροφηδόν. Από τη λεπτομερή περιγραφή του Παυσανία (E’, 17, 5 κ. εξ.), οι αρχαιολόγοι πιστεύουν ότι η λάρναξ ήταν έργο της αρχαϊκής κορινθιακής τέχνης.2. Κ. ή Ψαμμήτιχος (6ος αι. π.Χ.). Ήταν εγγονός του τυράννου Κ. (1.) και γιος του Γορδία. Κυβέρνησε την Κόρινθο τρία χρόνια μετά τον θάνατο του θείου του, Περίανδρου. Οι Σπαρτιάτες βοήθησαν τους Κορίνθιους φυγάδες να τον εκθρονίσουν, να επιστρέψουν και να αποκαταστήσουν πολίτευμα δωρικού τύπου στην Κόρινθο.IIΜυθολογικό πρόσωπο. Σύμφωνα με την παράδοση, ήταν βασιλιάς των Αρκάδων κατά την κάθοδο των Ηρακλειδών. Για να μην καταλάβουν τη χώρα του, πάντρεψε την κόρη του, Μερόπη, με τον Ηρακλείδη Κρεοφόντη. Ο Κ. βοήθησε τον Κρεοφόντη, όταν θέλησε να καταλάβει τη Μεσσηνία. Όταν ο τελευταίος σκοτώθηκε, ο εγγονός του, Αίσωπος, κατέφυγε στον Αλαίο, γιο του Κ., ο οποίος τον βοήθησε να επανακτήσει τον θρόνο του πατέρα του.* * *ο (AM κύψελος) [κυψελίς]στρουθώδες μικρό εντομοφάγο πτηνό που μοιάζει με το χελιδόνι και είναι σήμερα κοινώς γνωστό ως πετροχελίδονο(μσν. -αρχ.) η κυψελίδα τών αφτιώναρχ.(κατά τον Ησύχ.) «κύψελονκύβερτον μελισσών».
Dictionary of Greek. 2013.